Vijf inzichten die de lezing van Gabor Maté mij gaf

Daar stond hij dan: 80 jaar en een en al vitaliteit

Mooi om te zien dat Gabor daar als een huis op het podium stond. Een man met een verhaal en nog een goed verhaal ook. Bijna 2,5 uur was hij aan het woord. Het was een lezing refererend naar zijn laatste boek "The myth of normal". Ik hoopte op een demonstratie van zijn methode "Compassionate Inquiry", maar helaas dat was geen onderdeel van het programma. De lezing werd afgesloten met vragen die gesteld werden uit het publiek.

De vijf inzichten

Ik heb tijdens de avond een praatplaat gemaakt en kwam uit op vijf inzichten. Het hadden er makkelijk tien kunnen zijn.

Hierbij een opsomming:

1. Er is geen normaal
2. Ratio, emoties en het lichaam zijn niet gescheiden, ze zijn één
3. Denk niet te licht over stress
4. Als kind kies je voor verbinding; niet voor authenticiteit
5. Wanneer je als volwasse "kinderlijk" gedrag vertoont, dan zit daar nog onopgelost trauma

In de volgende alinea's licht ik deze inzichten toe. Zie ook bijgevoegde praatplaat ter verduidelijking.

Inzicht 1: Er is geen "normaal"

Gabor gaat in het eerste deel van de lezing in op "normaal" en wat dat dan eigenlijk is. Hij noemt een specifiek voorbeeld van een vrouw met meerdere persoonlijkheden. Een van haar persoonlijkheden is een jongetje van acht jaar. Op een gegeven moment heeft ze last van een bepaalde fysieke aandoening (ik geloof astma) en Gabor schrijft haar medicijnen voor. Hij wordt gebeld door zijn patient en beseft dat hij het gesprek voert met het 8-jarige jongetje: deze heeft erg last van bepaalde bijwerkingen. Voor de volwassen persoonlijkheden is er niks aan de hand. Voor het kind blijkt de dosis te hoog te zijn wat bijwerkingen geeft. Blijkbaar heeft elke persoonlijkheid zijn eigen systeem.

Wat is dan normaal? En wie bepaalt dan wat normaal is of abnormaal?

In zijn lezing praat Gabor veel over ziekten en wat de emotionele oorzaak hiervan is. Zoals Gabor het zegt: "Illness is a NORMAL reaction to ABNORMAL circumstances."

Je kunt niet naar het individu kijken zonder de sociale omstandigheden, de omgeving mee te nemen in het geheel. 

Inzicht 2: Ratio, emoties en het lichaam zijn niet gescheiden, ze zijn één

Natuurlijk wist ik dit al (want anders noem je jezelf geen "holistisch coach" of ben je bezig met de Germaanse Geneeskunde), en toch... een belangrijk inzicht.

Vanuit de Reguliere Geneeskunde wordt -uitzonderingen daargelaten- alleen gekeken naar symptomen en wordt bepaald hoe deze bestreden moeten worden. Er is geen arts die vraagt of je wellicht (langdurige) stress ervaart op het gebied van:

• werk
• relatie
• gezin/ thuis
• gezondheid
• geld

En dat is natuurlijk jammer! Want de Germaanse Geneeskunde leerde mij al eerder dat stress hedendaags niet meer is zoals de biologie het heeft bedoeld. Namelijk kortdurend. Hoogstens een paar dagen. Misschien weken. Geen jaren en jaren en jaren. Gevoelens, gedachten en gedrag/ houding zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Verander je het een, dan heeft dat direct effect op de andere twee.

Voorbeeld: ga maar eens 2 minuten in een down-pose zitten. Op een stoel met je hoofd tussen je benen. Kijk maar eens wat dit met je gevoel en gedachtengang doet. Doe het ook eens andersom: ga eens 2 minuten in een power-pose staan. Wat voor effect ervaar je nu?

Daarbij kun je de mens, in zijn geheel, niet los zien van de (sociale) omgeving. De omgeving vormt de mens ook.

Inzicht 3: Denk niet te licht over stress

In de vorige alinea zei ik het al. Stress is een grote boosdoener. Stress is vanuit de biologie bedoeld als katalysator. Is er gevaar? Dan gaan we vechten, vluchten of bevriezen. Maar wat als de stress chronisch is? En jaren en jaren voortduurt? Dan heb ik het natuurlijk niet over "gezonde" stress. Die even voor een piek zorgt, waardoor je de klus kan afmaken. Het gaat echt om ongezonde, langdurige stress.

Stress kan veroorzaakt worden door kleine dingen:

• Wat als je graag nee wil zeggen, het voelt niet goed, maar je houdt je mond dicht?
• Wat als je zorgt voor anderen maar niet voor jezelf?
• Wat als jij je identificeert met je werk, jouw rol, je functie?
• Wat als jij voortdurend je grenzen laat overschrijden en je de boosheid die daarbij hoort, onderdrukt?
• Wat als jij je voortdurend zorgen maakt over de ander?
• Wat als jij de ander niet wil teleurstellen?
• Wat als jij je verantwoordelijk voelt voor de ander?

Als jij geen NEE zegt, dan zegt je lichaam op een gegeven moment STOP! Dit is ook de titel van één van de boeken van Gabor: When the body says no.

Gabor stelde de aanwezigen de volgende vraag: 80% van de auto-immune ziekten betreffen vrouwen. Hoe komt dat? Vrouwen zijn de "nice people". Ook vanuit de maatschappij (sociale omgeving) wordt dit van vrouwen verwacht. Zij zijn degene die moeten zorgen voor anderen. 

Inzicht 4: Als kind kies je voor verbinding; niet voor authenticiteit

En dat kan ook niet anders. Zonder verbinding met de ouders/ opvoeders gaat het kind dood. Dus dit is voor het kind geen bewuste keuze: het moet kiezen voor verbinding.

Verbind je met je "gut feelings", je intuitie en je emoties. Voel deze en ga dan doen wat nodig is. Ik vind dan de Engelse taal zoveel mooier verwoorden dan de Nederlandse: connect to your gut feelings and emotions: feel it & act on them!

Dat is makkelijker gezegd dan gedaan.

Gabor legt uit dat je mag gaan ervaren & voelen dat je een NEE voelt. Wanneer je NEE voelt, dan zeg je NEE. Wanneer je een JA voelt, dan zeg je JA. Vaak is hetgeen we doen (en deels is aangeleerd of een overlevingsmechanisme geworden): NEE voelen en JA zeggen of JA voelen en NEE zeggen. 

Een voorbeeld. Een vriendin, die middenin een verbouwing zit, had handjes nodig om een trein te vormen. Alle dakpannen moesten van het dak af en dat werd met een trein aan mensen gedaan. Zodat iedereen vanuit zijn/ haar positie de dakpannen aan de volgende kon doorgeven. Een efficiente manier van werken. Ze vroeg me of ik in de trein wilde gaan zitten. Ik voelde direct een NEE. Ik voelde spanning in mijn buik en nek. Mijn schouders verkrampten. Mijn lichaam zei al nee. Even twijfelde ik want ja, ze vroeg me niet voor niks. Ik gaf terug dat treintjes niet zo mijn ding waren en dat ik haar graag hielp, maar niet met een trein. Ze reageerde, zoals zij zo mooi kan reageren, met een "dankjewel". Dank dat je eerlijk bent, dank dat je jezelf serieus neemt en dank dat je mij daarin meeneemt en dus ook serieus neemt. De keer erop ging ik helpen en ben ik de tuin gaan opruimen. Ik blij. Zij ook blij.

Is niet heel makkelijk maar mijn ervaring is: hoe meer ik luister naar mijn eigen lichaam, de signalen serieus opvat, hoe makkelijker het gaat!

Inzicht 5: Wanneer je als volwassene "kinderlijk" gedrag vertoont, dan zit daar nog onopgelost trauma

Als we heel klein zijn, dan is ons brein nog niet volledig ontwikkeld. We hebben dan geen herinneringen paraat. Bijvoorbeeld als baby: baby huilt want heeft honger of heeft het koud. Wordt niet opgepakt. De baby kan zich dit niet meer herinneren maar zal zich helemaal opkrullen om toch warm proberen te worden. Als je als volwassene ervaart dat je het koud hebt, bijvoorbeeld wanneer je in de winter in je bed stapt, dan krul je in elkaar om jezelf warm te maken & houden. We hebben er geen actieve herinnering aan. Dat niet, echter ons lichaam weet het nog! Die laat het letterlijk zien!

Dus als je bij jezelf "kinderlijk gedrag of houding" laat zien, dan is een oud trauma getriggerd.

Gabor noemde een voorbeeld van een stel. Zij gaan slapen, de man wil nog graag de partner vasthouden maar de partner is moe en wil slapen. De man voelt zich afgewezen, draait zich om en gaat in een foetus houding liggen. Mokkend dat hij zijn zin niet krijgt.

Het was een bijzondere avond

Met mooie inzichten. Ook over hij op een respectvolle manier de regie hield over de avond en zijn eigen inzet. Persoonlijk leiderschap ook wel genoemd. Het was fijn om met mijn vriendin terug te rijden, konden we nog even napraten en nagenieten. Het laten bezinken!

Relevante links

• The wisdom of trauma - documentaire
• Blog - over Compassionate Inquiry (zie link)
• The myth of normal - boek